Tuesday, July 29, 2014

Raja Ketengahen (Sambungan)

E, tande empat berngi reh Raja Ketengahen ku taneh Purba, ibabana serser gametna. E, enggo me tasak nakan pitu garun, tasak bengkau pitu bohan, pulung pola pitu terbung, idilo me gamet si ni taneh Purba ku rumah. E, man me.

Enggo besur man, besur minem.

"Kai berita, raja kami?" nina gamet si ni taneh Purba

E, cakapken me cakap, erdemu me, arih iarihken, e pepukul me anak rajanta Tuan Dibata ni Purba, tergelar siberu Sinar Mata ni Ari ras Raja Ketengahen (Raja Ketengahen e lit pitu depa gedangna).

E, tande dua tahun kedabuhen tuwah kemberahen Ketengahen, tubuh anak dilake. Tande telu tahun, dua anak nininta, sada dilaki, sada diberu. Tande lima tahun, telu ipupus nini kemberahen Ketengahen. Tande kunu pitu tahun empat ipupus nini, dua dilaki, dua diberu. Seh sepuluh dua tahun, lima ipupus nini, telu dilaki, dua diberu.

E, mbelin me anakna sintua dilaki.

"Kai mergangku nande, bebere kai aku, si kai gelarku, mbelin me aku la ermerga, la erbebere, la ergelar." nina nandangi nandena

"Di merga kepe nindu bapa, di bebere kepe nindu, di gelar kepe nindu, lit kap nininta si nubuhken kita, jadi manusia, si nurihi bukta, jari-jarinta, eng man sungkunen gelar." nina nandena si beru Sinar Mata ni Ari

"Kai deba buaten man nini, nande?" nina ka nungkun

"Nakan pitu garun, pola pitu terbung, gula pitu bohan." nina nandena

Enggo me tasak nakan, tasak gula, pulung pola, e ibereken man Datuk Rubia Gande. Man me Datuk Rubia Gande. Enggo besur man, besur minem.

"Kai kesikel kempu?" nina Datuk Rubia Gande

"Kai saja pe nini! Mbelin me aku la ermerga, la erbebere, la ergelar" nina ngaloi

"E, kam me kepeken sintua i pupusken nandendu ras bapandu, e gelarndu si Tuan Padukah ni Aji, erkuta kam i batang teruh. Enda pedah kinigurun, kata pengkaba-kaba: si Rintak buluh sungsang, si Jemba galungi, si Paspas binara, si Bungkar kaciwer, si Telpung tualang, si Lekar padan." nina ninina Datuk Rubia Gande

"E, aku nini, si kai gelarku?" nina siberu Dayang

"Kam kepe sintua diberu ame, ipupus nande ras bapandu. E gelarndu siberu Dayang Sembahen, erkuta kam i Kepultaken, kam si njemak layar-layar. Di talang nindu talang, di uruk nindu uruk, di gelap nindu gelap, di terang nindu terang. Di sah pagi terperubat turangndu sintua, sintengah ras singuda, kam me pagi ndabuhken ukum. Di ukum erturang, ola ukum sitaka buluh; di uku sitaka buluh, si arah das iangkat, si arah teruh idedeh. Ukum piso-piso i baleng pagi ukum erturang; di ukum piso-piso i baleng, si arah das la iangkat, si arah teruh pe la idedeh." nina ninina Datuk Rubia Gande

"E, aku si kai gelarku nini?" nina anak sintengah dilaki

"E, di kam kin kepeken, anak sintengah ipupus nandendu ras bapandu, kam anak si elang-elang, ergani-gani kam ku kakandu, ergani-gani kam ku agindu. De la pagi ipantek negerindu la kam baci maka ibicara. Gelarndu si Tuan Banua Koling.

"Dage aku, si kai gelarku nini?" nina singuda diberu

"Kam kepe singuda ame, ipupus nandendu ras bapandu. Gelarndu siberu Dibata Kaci-Kaci, kam pagi man pendungi tabas, erkuta kam i Kesunduten." nina ninina Datuk Rubia Gande

"Dage, aku, si kai gelarku nini?" nina singuda dilaki

"Kam kepe singuda dilaki ipupus nandendu ras bapandu. E, gelarndu si Tuan Rumah Hine-hine. Di lit pagi bekas bapandu marbar, kam me ngkundulisa; di lit kitang perpinemen bapandu, kam me perpinemisa; di lit pinggan perpanganen bapandu, kam nge perpanganisa; di metedeh pagi ate seninandu, metedeh pagi ate turangndu, ibas kam nge pagi perpulung-pulungen." nina ninina Datuk Rubia Gande

E, enggo me ergelar kempu nini si lima, nini Datuk Rubia Gande.

E nini, di kempundu si dilaki, kempundu si diberu nini! Janahna kena gelar, kena ingan ka nge, aku gelarku nge lit, ingan lang. Kuga kin enda ndube ajangku e, pemerendu?" nina Tuan Banua Koling

"Buat bangku taneh pitu mpukul, lau pitu mangkuk, taneh liat, taneh ijo, taneh mirah, taneh putih, taneh megersing, taneh itam, taneh berani, e maka ku cuba kutantanken si alu sutera itam, sutera ijo kutengah awang-awang." nina Datuk Rubia Gande

E, tantankenna kutengah awang-awang, e ipelengas-lengasina, e pelebur-leburna, i tuangkenna, itembekenna jadi kasa pinggan, jadi kasa ndiru, jadi silambar juma, jadi dua lambar juma, jadi telu lambar juma, jadi empat lambar juma, jadi lima lambar juma, jadi enam lambar juma, jadi pitu lambar juma, jadi waluh lambar juma, jadi siwah lambar juma, jadi sipuluh lambar juma, seh ngasa jadi kasa doni.

E, nare Padukah ni Aji iteruh nari, e enggo dongkel ngenehen kudatas, la nai siidahen ernande, erbapa, erturang, ersenina. Ise ngasup ndongkeli aku siidahen ernande, erbapa, erturang, ersenina, bagem nate Padukah ni Aji iteruh nari. I kaba-kabana taneh pitu mpukul, kabang ku tengah lawit, surung la nai tembe taneh pitu mpukul.

"E, buat nakan bangku pitu garun, buat gula pitu bohan, buat pola pitu terbung." nina Datuk Rubia Gande

E, enggo me tasak nakan, tasak gula, pulung pola. E, suruhna me iembahken manuk-manuk si nanggur dawa ku batang teruh, man Tuan Paduka ni Aji. E, man, minem Tuan Paduka ni Aji iteruh.

E, enggo iya besur man, besur minem, medem Tuan Paduka ni Aji. Paksa iya medem, itembeken Datuk Rubia Gande taneh pitu mpukul. E, enggo tembe taneh, medak ka Paduka ni Aji.

"O! Ise kal nge ndia ngasup ndongkeli aku siidahen ernande, erbapa, erturang, ersenina." nate Tuan Paduka ni Aji

Ikaba-kabana taneh pitu mpukul, kabang kutengah lawit, surung la nai kang taneh pitu mpukul.

"Buatlah sekali nari nakan pitu garun, pola pitu terbung, gula pitu bohan." nina Datuk Rubia Gande

Enggo me tasak nakan, tasak bengkau, pulung pola. I suruhna manuk si nanggur dawa ngembahkensa ku Kepultaken man siberu Dayang Sembahen. Man, minem siberu Dayang. Enggo besur man, besur minem iya.

"Kai kesikel?" nina siberu Dayang Sembahen

"Lit kunu ndube kata nini Datuk Rubia Gande si nurihi bukndu, jari-jarindu, si nubuhken kam jadi manusia, kam kunu njemak layar-layar, di talang nindu talang, di uruk nindu uruk, di gelap nindu gelap, di terang nindu terang. Di esah pagi terperubat turangndu sintua, sintengah, singuda, kam nge pagi rukum. Ukum erturang, ola ipake ukum sitaka buluh; di ukum si taka buluh, si arah das iangkat, si arah teruh idedeh. Ukum piso-piso i baleng lah pagi ipake erturang; di piso-piso i baleng, si arah das la iangkat, si arah teruh pe la idedeh. Bagem kunu ndube nina nini Datuk Rubia Gande." nina manuk si nanggur dawa

"Di em kepeken turi-turin perubatenna turang sintua, sintengah, singuda, aku me tuhu njemak layar i Kepultaken; di tereng ningku, terang; di gelap ningku, gelap; di talang ningku, talang, di uruk ningku, uruk. Surung me ringan turang sintengah, enta kutagangi matawari, gelap pitu tahun, pelap pitu tula, pitu wari, pitu berngi. E, enggo me enteguh taneh itembeken Datuk Rubia Gande." nina siberu Dayang Sembahen

E, gelap kunu pitu tahun, pitu tula. E, itembeken nini Datuk Rubia Gande taneh pitu mpukul man ingan anak sintengah, itengah awan-awan. E, enggo jadi taneh, enteguh me taneh. E, italangi siberu Dayang Sembahen me layar-layar, ibukana me kunci. E, terang me ngenehen. Nare Tuan Paduka ni Aji iteruh nari kudatas, em enggo dongkel ngenehen, la nai siidahen ernande, erbapa, erturang, ersenina.

E, kaba-kabana kunu taneh pitu mpukul, e dumuyung kenna kunu ndube.

"Enta kuseraken kukaba-kaba, lit kap ndube ipedahken nini Datuk Rubia Gande kata pengkaba-kaba: sibungkar kaciwer, sipaspas binara, sijemba galungi, sirintak buluh sungsang, sitelpung tualang." nina Tuan Paduka ni Aji

E, iserakenna me pengkaba-kaba. E kaba si megernjeng pusuh kunu ndube taneh, e jadi me kunu uruk-uruk, jadi me berneh-berneh. E, enggo me enteguh taneh, enggo me tembe taneh Tuan Banua Koling.

"Radjai me ingganndu." nina nini Datuk Rubia Ganda

"Ise temanku nusur nini, ngerajai taneh ketengahen." nina Tuan Banua Koling

"Tuan Mandileka Suri." nina ninina

E, isungkuni me Tuan Mandileka Sori.

"Kam teman anak sintengah nusur kutengah awan-awan, ngerajai taneh ketengahen?" nina Datuk Rubia Gande

"E, di aku kin kepe ningen nini! Ku dahi lebe nini ku siberang lauten." nina Tuan Mandileka Sori

"Kam teman anak sintengah nusur! nina nini Datuk Rubia Gande, nini!" nina Tuan Mandileka Sori

"Lit kunu jenda bulung-bulung si garana; di bulung-bulung si garana ndai kunu, di lit pe jelma ngalah kulana, rance dagingna, badat matana, ngerepat nahena, ngalunggang babahna, di enggo iawatken bulung-bulung si garana arah bobona, enggo kunu iakapna malem; eng man leginku kujenda niningku." nina ka Tuan Mandileka Sori

"Lit nge tuhu jenda bulung-bulung tawar mesinting. Amin lit kin gia bulung-bulung tawar mesinting, di sendah la nai banci idah kam; telu kali ngenca rupana banci idah sibulan, sitik nge kenca. Di kubeligai wari telu puluh, di kutitik desa waluh, kuoge mamis si lima, katika sitelu, si cembang curik siangkup-angkup nge, kuidah nipindu sambar, enggo turah gerekndu la mehuli." nina ninina si ringan i siberang lauten

"E, labo lepak nini! Kata wari oge kam, e labo pilet." nina Tuan Mandileka Sori

"Enggo, mulihlah kam, sekali nari kam reh kujenda, tandangi wari mehuli, banci nge ku babai nipindu sambar, gerekndu la mehuli." nina nini si ringan i siberang lauten

E, mulih me Tuan Mandileka Sori.

E, itandangina wari mehuli, idahina ka nge nini si ngiani siberang lauten.

"Enda ka me aku reh, nini!" nina Tuan Mandileka Sori

"Ah, enggo reh kin kam gia bapa, enggo reh belinna gerekndu la mehuli, reh gerekndu sitelu-telu, reh jahatna nipindu inipi kam, darehndu enggo mulih ku lau, tulanndu mulih ku batu, inipi kam kesahndu mulih ku angin, badanndu mulih ku taneh." nina nini si rinan i siberang lauten

"E, labo lepak, nini! Di banci ibabai kam nipingku la mehuli ndai, di banci isapai kam gerekku la mehuli ndai, ola pe kuidah bulung tawar mesinting, malem me ateku mulih. E, kai babanna nini?" nina Tuan Mandileka Sori

"E, babanna bapa, banci nge ku sapai." nina nini si ringan i siberang lautan

"Kai penapaina?" nina Tuan Mandileka Sori

E, tabaskenna kunu tabas pemanggil, reh manuk sinanggur dawa nube, kabang manuk sinanggur dawa arah bobo nini si ngiani siberang lauten. E, rapetna alu purih tonggal pitu, e ampuh mbuluna kuteruh, e jadi me sada kejadin nina: takalna jadi galuh sitabar, layukna jadi kalinjuhang, mbulu kerahungna jadi sibalik angin, buk-bukna jadi sumpaling, atena jadi silantam, darehna jadi bunga-bunga, bilalangna jadi kapal-kapal, nahena jadi sangka sempilet, besi-besi, kabengna jadi siputur balik, mbulu duru nahena jadi salah ernipi.

"E, mulih kam sekali nari, seh pagi reh wari pemukuwi reh kam kujenda, je maka banci sisapai gerek la mehuli, nipi sambar." nina nini si ringan i siberang lauten

E, reh wari pemukuwi, reh ka Tuan Mandileka Sori, e ma isapai gerek la mehuli.

"Kai pulungen nini?" nina Tuan Mandileka Sori

"Lit kap ndube kejadin manuk sinanggur dawa, geluhna pe ndube man suruh-suruhen, pate-patena pe enda man suruhen. E, di pertebusna ende-endenndu ndai, iembus sarune; di pertebus cakap-cakapndu ndai, ipalu gendang; di pertebus tua-tua, i gual cayak-cayak; di pertebus darehndu, ibuat lau manturge, ibuat kalinjuhang si perkas, ipiyu benang benalu, ipirpirken arah bobondu; e, di pertebus batang dirindu, lit kap ndube kejadin galuh sitabar, e me raja, raja jelma, ibahan babahna la beluh ngerana, ibahan matana la erpengenen, ibahan cupingna la erpemegi, ibahan igungna la erpenganggeh, ibahan tanna la beluh ngodak, ibbahan nahena la beluh erdalin, em jadiken man tukar tebusndu, man persilihi, man silindaken." nina nini si ringan i siberang lauten

E, mulih me iya ku Ketengahen.

"E, di nusur kin ngerajai taneh ketengahen ndai, di kami kal nge dua-dua ras Tuan Banua Koling, entah melungen kal pagi akap kami." nina Tuan Mandileka Sori

"Enda tinaruh manuk simbelin pitu ndehara manuk sinanggur dawa, e baba pituna kuteruh; lo pe pagi seh sipuluh duwa bulan, amin lit pe sora cakap, amin megang pe sora tawa, ola kam tertawa, si enggo meriah nge pagi ngerajai taneh ketengahen." nina nini Datuk Rubia Gande

E, itantankenna alu sutera itam, sutera ijo, itantankenna tinali gelangen. E, seh me kunu itengah awan-awan; e, seh kunu empat bulan, meriah sora tawa ndai, megang sora ercakap-cakap.

"E, labo kepe guak kata nini ndube. Piga bulan nari la lit si rukat nakan panganenta? Piga bulan nari la lit si engkapuri belo panganenta, si engkimbangi amak man pedementa?" nina Tuan Mandileka Sori

Tawa kunu iya, pecah tinaruh manuk simbelin, jadi kayu silemak, silislis, sialang, i taneh jahe-jahe enda, permayan-mayan anak raja siberu Gandariah duduk iumpe-umpena.

E, tande lima bulan, reh gangna ka sora tawa, reh riahna kang sora ercakap, tawa ka Tuan Mandileka Sori, pecah tinaruh manuk simbelin, jadi beraspati, beraspati taneh, beraspati lau, beraspati kerangen, beraspati embal-embal, beraspati kabang.

Reh ka bulanna, reh gangna ka sora tawa, reh riahna ka sora ercakap, tawa Tuan Banua Koling, pecah tinaruh manuk simbelin, jadi gayo, jadi nipe, jadi sibakut, jadi itik, jadi binurung, jadi ilik, jadi bindoran, jadi saringgupgup.

E, reh ka bulanna, reh gangna ka sora tawa ndai, reh riahna ka sora ercakap ndai, tawa Tuan Mandileka Sori, pecah tinaruh manuk simbelin, e jadi page, jadi jaba, jadi dawa, jadi jaung, jambe, gundur, ritik, cimen, lacina.

E, reh ka bulanna, reh gangna ka sora tawa, reh riahna sora ercakap, tawa Tuan Banua Koling, pecah tinaruh manuk simbelin, e jadi kuda, jadi kerbo, jadi lembu, jadi kambing, jadi babi, jadi biang, jadi manuk.

E, enggo keri tinaruh manuk pecah.

"E, lit me enda asuh-asuhen, rubia-rubia, lit me enda pangan-pangan, di kita nge duana manganisa pangan-pangan, kita nge duana njagaisa asuh-asuhen, entah lalap melungen itaneh ketengahen enda." nina Tuan Mandileka Sori nandangi Tuan Banua Koling

"Ah, lit kap ndube kata nininta, Datuk Rubia Gande, si nurihi bukta, jari-jarinta, si nubuhken kita jadi jelma manusia, si nantanken kita kutengah awan-awan enda; di kai pagi kesikelndu kurang entah matah, sungkun kam, suluhi pagi sabut tualah ijo, kutalangi me pagi pintu lawah arah raja Kima-kima, kutantanken pagi tinali gelangen kuteruh alu sutera itam, sutera ijo, em pagi talindu nangkih maka kupedahken pagi tole pedah, kuajarken pagi tole ajar!, bage kap ndube nina nininta Datuk Rubia Gande" nina Tuan Banua Koling

E, suluh me kunu sabut tualah ijo. E, pinter me kunu nangkih me. Seh kunu itengah awan-awan, ibahan sabab la tuhu nina kata Datuk Rubia Gande ndai, lapat cimber sabut tualah ijo, la nai anggeh Datuk Rubia Gande idatas.

Seh me kunu empat tahun, lalap ma nantan tinali gelangen kuteruh.

"E, kutera denga nge enda perukur dage?" nina Tuan Mandileka Sori

"Aku, la nai kueteh ukurku lit." nina Tuan Banua Koling

"Aku lit denga nge ukurku. Di tuhulah nindu, kukataken; tiaken kuda, tiaken kerbo, tiaken lembu, kabambing, babi, manuk ras biang." nina Tuan Mandileka Sori

E, itiaken Tuan Banua Koling nina, e maka pirah sindube enda kita manusia. Di pirah babi, enggo keca man nadahken pelangkah; di pirah manuk engkaisi; di pirah biang, di man rubati; di pirah kerbo, di terang wari ku juma, di ben wari kurumah; di pirah kambing, melawen ku juma, lampas ku rumah.

Selesai 

Lihat juga Raja Ketengahen Bagian I
Comments
0 Comments

No comments:

Post a Comment